In Maastricht is een aantal kwetsbare buurten dat extra aandacht verdient
omdat de sociale cohesie onder druk staat. Bewoners zijn in deze buurten
onvoldoende weerbaar om op te komen tegen overlast en ondermijnende
criminaliteit. In deze buurten wonen vaak mensen met schulden of sociale
problematiek. Dat is een voedingsbodem voor drugshandel en -overlast en
daaraan gekoppelde criminaliteit en intimidatiepraktijken. Als criminaliteit
en normafwijkend gedrag in de buurt de overhand krijgen neemt het vertrouwen
in de overheid af. Om veiligheidsbeleving in Maastricht te verhogen is het
van belang om (ondermijnende) criminaliteit en overlast in de buurt adequaat
aan te pakken en zo de collectieve sociale weerbaarheid van de buurt te
verhogen.
Om ondermijning een halt toe te roepen is het noodzakelijk dat op
politiek-bestuurlijk en beleidsbepalend niveau voluit wordt onderkend en
erkend dat we te maken hebben met een majeure dreiging die met man en macht
aangepakt moet worden. Dat betekent ook de bereidheid om in de strijd tegen
ondermijnende praktijken te investeren in en te experimenteren met
onorthodoxe maatregelen – uiteraard binnen de grenzen die de rechtsstaat
daartoe biedt. De strijd tegen ondermijning betekent in praktische zin ook
dat instanties, veel meer dan nu het geval is, leren samenwerken, elkaars
taal spreken en informatie delen.17
De bestrijding van ondermijning is een kwestie van lange adem en het is
daarbij van belang dat wordt geïnvesteerd in maatschappelijk draagvlak.
Georganiseerde criminaliteit is lokaal ingebed en veel daders zijn lokaal
geworteld. Daar waar georganiseerde/ondermijnende criminaliteit zich
kenmerkt doordat het in algemene zin niet direct zichtbaar is, hebben
bewoners is de buurten er vaak juist wel kennis van. Uit een etnografisch
onderzoek dat in 2014 in een buurt Maastricht is uitgevoerd volgt dat
bewoners vaak weten dat er illegale activiteiten plaatsvinden en kennen zij
in veel gevallen ook de personen die deze activiteiten organiseren of
uitvoeren. Een deel van de wijkbewoners maakt hier (soms noodzakelijkerwijs)
gebruik van en voor andere bewoners is dit aanstootgevend.18
Het zijn daarnaast ook de kwetsbare burgers die benaderd/misbruikt worden
door criminelen en zo (ongewild/onbewust) betrokken raken bij georganiseerde
criminaliteit. Deze kwetsbare inwoners worden vervolgens geconfronteerd met
de gevolgen van deze betrokkenheid (sluiting woning, verlies uitkering,
grotere schulden), terwijl de criminelen zelf meestal buiten schot blijven.
Criminelen nemen steeds vaker de rol van de overheid in de buurt over. Zij
bieden bijvoorbeeld bescherming tegen overlast door gebruik te maken van
intimidatie of geweld en dienen als criminele geldschieter bij schulden.
Bewoners worden zo gewild en ongewild afhankelijk gemaakt van criminelen.
Ten slotte blijft ook radicalisering/polarisering de komende jaren hoog op de
agenda staan. Het landelijke dreigingsbeeld van de AIVD blijft onveranderd
hoog (niveau 4 op een schaal van 5). De jihadistische dreiging vormt nog
steeds de voornaamste terroristische dreiging tegen Nederland
(dreigingsbeeld Terrorisme Nederland/maart 2018). De urgentie van de
integrale aanpak en de transitiefase waarin de jihadistische beweging zich
bevindt, betekent voor de komende jaren dat er extra wordt ingezet op
preventie, deradicalisering en re-integratie om zo proactief in te kunnen
spelen op dit veranderende speelveld. De komende jaren wordt ingezet op een
gezamenlijke aanpak vanuit veiligheid, zorg, onderwijs en jeugd. In dit
verband moet de komende jaren worden geïnvesteerd in:
- versterking van het preventief radicaliseringsbeleid;
- het versterken van de lokale informatiepositie;
- borging en verduurzaming van kennis en kunde bij onze interne en
externe partners;
- doorontwikkeling van het lokale casuïstiekoverleg Veiligheidshuis
Maastricht/Heuvelland;
- ontwikkelen van een plan van aanpak polarisatie en links/rechts
extremisme.
