Objectieve veiligheid

Bij objectieve veiligheid gaat het om verschillende vormen van vermogens- en geweldscriminaliteit die zich in de alledaagse woon- en leefomgeving van bewoners kunnen voordoen. Het gaat om:

• High Impact Crimes: woninginbraak, overvallen (woning en bedrijven) en straatroof;
• geweldscriminaliteit: bedreiging, mishandeling en openlijke geweldpleging;
• vermogenscriminaliteit: kelderboxinbraak, zakkenrollerij, diefstal uit/vanaf voertuigen, diefstal van voertuigen en brom-/fietsendiefstal.

Bij de registraties van de misdrijven die onder dit thema vallen is sprake van een dark number. De aantallen zijn afhankelijk van de mate waarin burgers aangifte doen. De aangiftebereidheid wordt daarbij bepaald aan de hand van de vraag in hoeverre slachtoffers het doen van aangifte als nuttig ervaren (verzekering, strafvervolging).

Uit zowel het kwantitatieve als het kwalitatieve beeld volgt dat sprake is van een trendmatige daling als het gaat over genoemde vormen van criminaliteit. Deze daling is niet alleen in Maastricht het geval en blijkt een landelijk fenomeen te zijn.

We kunnen dus concluderen dat er sprake is van een daling van veelvoorkomende criminaliteit. Wat achter de daling van criminaliteit zit is nog onderwerp van debat bij wetenschappers en beleidsmakers. De trends in drugsgebruik en -handel, toenemende welvaart en toegenomen investeringen in preventie tegen inbraak en diefstal lijken aan te sluiten bij de ontwikkelingen in de criminaliteit en zijn daarom momenteel de meest gangbare verklaringen. Daarnaast is het de vraag of criminaliteit mogelijk verschuift naar de online wereld (cybercrime). Hier is momenteel nog onvoldoende zicht op en dat vergt nader onderzoek.

Vaak wordt gesteld dat de daling in criminaliteit het gevolg is van afgenomen aangiftebereidheid onder burgers. Er zijn inderdaad tekenen dat burgers door de toegenomen welvaart minder vaak aangifte van inbraak of vernieling doen als de financiële schade klein is (Bernasco en Van de Weijer, 2016).

Ook wordt de bereidheid om aangifte te doen beïnvloed door de mate waarin burgers denken dat de politie effectief actie onderneemt (Goudriaan, Nieuwbeerta en Wittebrood, 2005). Mogelijk zijn burgers die getuige zijn van een misdrijf minder snel geneigd om aangifte te doen, omdat zij zich minder verbonden voelen met hun buren (Goudriaan, 2006; Bernasco en Van de Weijer, 2016). De gesignaleerde daling in de aangiftebereidheid tussen 2005 en 2015 is echter minder sterk dan de totale daling van de geregistreerde criminaliteit. De daling in de geregistreerde criminaliteit kan dus niet volledig worden verklaard door een verminderde bereidheid om aangifte te doen. Daarnaast blijkt uit de Veiligheidsmonitor dat ook de ontwikkelingen in het slachtofferschap van criminaliteit wijzen op een daadwerkelijke daling van de criminaliteit.

Tot op heden is er nog geen sluitende verklaring gevonden voor de daling in slachtofferschap van genoemde vormen van traditionele criminaliteit. De meest aannemelijke verklaring kan worden gevonden in de opkomst van de situationele criminaliteitspreventie (SCP). Door het nemen van preventieve maatregelen in de omgeving van hot spots en/of tijdens hot times en het bevorderen van bewustwording bij burgers om slachtofferschap te voorkomen (niet verschaffen van gelegenheid voor criminelen) wordt criminaliteit bemoeilijkt. SCP vindt zijn oorsprong in de omgevingscriminologie.

Omgevingscriminologie probeert te verklaren hoe de directe omgeving invloed kan hebben op criminaliteit. Het doel is niet om de pakkans te vergroten en criminelen te rehabiliteren, maar juist om door middel van de inzet van preventieve situationele maatregelen de directe omgeving die criminaliteit veroorzaakt (faciliteert) aan te passen. Bij situationele criminaliteitspreventieve maatregelen is het van belang om rekening te blijven houden met situationele determinanten (gelegenheid, motivatie dader, doelwit). Het is bij de aanpak van belang om te begrijpen hoe criminaliteit plaatsvindt en wat de motivatie van de crimineel is (wat maakt dat de baten (financieel voordeel) prevaleren boven de kosten (pakkans)).